Tapas là gì? Ý nghĩa của Tapas trong Yoga
Trong tiếng Phạn, có nhiều từ khác nhau thể hiện cho tính nóng như "Nhiệt" là "Tapas" và "Lửa" là "Agni", chúng cũng liên quan đến tình trạng thể chất và tinh thần của chúng ta. Nếu Agni là ngọn lửa tỏa ra nhiệt và ánh sáng, đồng thời cũng là năng lượng của ý thức đang trỗi dậy. Trong khi đó Tapas là nhiệt sinh ra từ Kỷ luật Tự giác (Self -discipline) hay sự Khổ hạnh (Austerity) của một hành giả.
✦ TAPAS LÀ GÌ?
Trong tiếng Phạn, từ gốc của Tapas là "tap", có nghĩa là "nhiệt" hoặc "đốt cháy", nhưng ý nghĩa của nó là thể hiện cho "kỷ luật cháy bỏng" hoặc "niềm đam mê".
Mặt khác, Tapas thường được định nghĩa là "nhiệt đốt cháy" để rèn luyện tính kỷ luật, để thanh lọc (cơ thể, tâm trí) và để giải trừ nghiệp chướng cùng những trở ngại của hành giả trên hành trình giải thoát.
Tapas là giới luật thứ 3 trong "Niyama" hay "Kỷ luật Tinh thần", đồng thời Niyama là trong 1 trong 8 nhánh của Kinh Yoga Patanjali (Patanjali’s Yoga Sutra).
5 Niyama bao gồm:
- Shaucha (Thanh lọc).
- Santosha (Sự hài lòng).
- Tapas (Kỷ luật, Khổ hạnh hoặc "nhiệt huyết cháy bỏng").
- Svadhyaya (Nghiên cứu về bản thân và kinh sách).
- Isvara Pranidhana (Hiến dâng* cho Thượng Đế).
✦ Ý NGHĨA CỦA TAPAS TRONG BỐI CẢNH LỊCH SỬ
Tapas hay Khổ hạnh hoặc Kỷ luật Tự giác thường được nhấn mạnh trong Ấn Độ giáo (Hinduism), Phật giáo (Buddhism) và Kỳ Na giáo (Jainism) như một phương pháp thực hành để chuyển hóa và thanh lọc thể chất, tinh thần và tâm linh.
1. Ấn Độ giáo
Tapas được nêu bật trong Kinh Yoga Patanjali như 1 trong 5 Niyama (Kỷ luật Tinh thần) thúc đẩy sự phát triển tinh thần và kỷ luật cá nhân.
2. Phật giáo
Tapas liên quan đến Chánh tinh tấn trong Bát Chánh Đạo, nhấn mạnh vào việc thực hành tinh tấn và tính tự giác của bản thân.
3. Kỳ Na giáo
Thực hành Tapas như một hình thức khổ hạnh để thanh lọc nghiệp chướng và tiến bộ về mặt tâm linh. Ngoài ra, trong Kỳ Na giáo còn phân chia Tapas theo hai loại sau:
- Bahya Tapas (Kỷ luật / Khổ hạnh Bên ngoài): nhịn ăn, kiêng khem, hạn chế đi khất thực, từ bỏ các món ăn ngon, tự hành xác, lánh xa thế gian.
- Abhyantara Tapas (Kỷ luật / Khổ hạnh Bên trong): sám hối, tôn trọng người lớn tuổi, phục vụ người khác, học tập, thiền định, từ bỏ thân xác trong suy nghĩ.
Nói chung, cho dù là "Kỷ luật Bên ngoài" hoặc "Bên trong" nhưng đều liên quan đến Kỷ luật Tự giác hoặc ý chí của hành giả. Vì vậy, cách phân loại Tapas theo Kỳ Na giáo là không cần thiết.
✦ TAPAS TRONG 8 NHÁNH CỦA KINH YOGA PATANJALI
1. Asana - Tư thế
Hướng đến việc phát triển Tapas ở cấp độ thể chất, bao hàm tính kiên nhẫn, sự tĩnh lặng, ổn định và bền bỉ trước những thay đổi về sinh lý và môi trường.
2. Pranayama - Kỹ Thuật Thở
Hướng đến mục đích tăng cường Pranagni, (Lửa Prana), để tạo ra Prana đòi hỏi Tapas hay Kỷ luật thông qua việc phát triển quá trình hít thở sâu hơn, kết hợp trạng thái giữ hơi thở dẫn đến phát sinh Prana bên trong, không còn đồng nhất Prana với cơ thể vật chất.
3. Pratyahara - Rút Lui Các Giác Quan
Hướng đến việc hướng tâm trí và các giác quan vào bên trong, trao chúng cho ngọn lửa tự nhận thức. Sự hướng nội như vậy bảo tồn và phát triển năng lượng tinh thần của chúng ta. Đây là một loại Tapas sẽ tạo ra sức nóng và sự thanh lọc nội tâm đặc biệt.
4. Dharana - Tập trung
Đây là sự tập trung trước hết giúp phát triển và tập trung và ngọn lửa nhận thức nội tâm của chúng ta, hay đạt đến sự "nhất tâm". Như vậy, Dharana giúp thắp sáng Agni hay Ngọn lửa Nội tâm để chúng ta có thể thiền định liên tục.
5. Dhyana - Thiền định
Bao gồm việc từ từ hòa nhập tâm trí vào Agni - Ngọn lửa Nội tâm của sự tự nhận thức, trong đó mọi sự xao lãng đều tan biến.
6. Samadhi - Nhập định hoặc Siêu ý thức
Nhánh cao nhất của Yoga, là trạng thái ý thức thống nhất, trong đó cấp độ Tapas cao nhất sẽ thiêu rụi mọi mô thức nghiệp chướng trong tâm trí. Chúng ta trở thành Agni cao nhất của Bản thể Nội tại.
7. Samyama
Ám chỉ sự hợp nhất của Dharana, Dhyana và Samadhi như một trải nghiệm nội tâm của Yoga, là trọng tâm cuối cùng của thực hành Tapas, khai mở tất cả sức mạnh tinh thần của Yoga. Samyama đòi hỏi sự tâp trung, quyết tâm và cống hiến toàn bộ sức mạnh nội tại.
Trong Phật giáo, Samyama giống như sự kết hợp cùng một lúc giữa "Thiền chỉ - Samatha" và "Thiền quán - Vipassana" (Tìm đọc thêm thông tin trong bài viết "Samyama là gì? Năng lực huyền bí của Samyama").
✦ BA LOẠI TAPAS
1. Sattvic Tapas - Khổ hạnh / Kỷ luật Tự giác Tinh Khiết
Tapas Tinh khiết chỉ có thể thực hiện được khi bạn tuân thủ nghiêm ngặt các lý tưởng của Giới luật hay Yama, nhánh đầu tiên trong 8 nhánh của Kinh Yoga Padanjali. Trong Tapas Tinh khiết, bạn không khao khát hay mong muốn bất cứ điều gì cụ thể. Khao khát duy nhất bạn có là sự thống nhất với bản chất duy nhất của vạn vật. Và Tapas có thể giúp bạn chuẩn bị cho sự thống nhất đó. Trong sattvic Tapas, việc tăng cường sức khỏe thể chất và tinh thần là khao khát cuối cùng, không có động cơ thầm kín nào trong đó.
2. Rajasic Tapas - Khổ hạnh / Kỷ luật Tự giác bởi Đam mê
Tapas bởi Đam mê, không giống như nhiều cách diễn giải khác, nó không phải tất cả đều xấu. Trong trường hợp Tapas bởi Đam mê, luôn có một động cơ thầm kín. Người thực hành Tapas bởi Đam mê muốn nâng cao thể chất và tinh thần của mình để đạt được điều gì đó cụ thể. Nó có thể là điều gì đó tồi tệ, nhưng cũng có thể là điều gì đó vì lợi ích tốt hơn. Nếu họ muốn phát triển về thể chất và tinh thần của mình để đạt được điều gì đó đặc biệt, thì đó là một khát vọng đáng khen ngợi. Như vậy, Tapas bởi Đam mê có thể không gây hại.
Trong trường hợp ngược lại, Tapas bởi Đam mê nhằm thỏa mãn những ham muốn của bản ngã. Chẳng hạn, một số người làm nghề bùa chú, nhờ thực hành Tapas nên họ đã đạt được một số khả năng nhất định, nhưng năng lực của họ lại gây hại cho cộng đồng và xã hội.
3. Tamasic Tapas - Khổ hạnh / Kỷ luật Tự giác bởi Ngu dốt
Tamasic Tapas hoặc Tapas bởi Ngu dốt không bao giờ là phiên bản lý tưởng của thực hành Tapas (Khổ hạnh / Kỷ luật Tự giác). Nền tảng của loại Tapas này được xây dựng dựa trên việc tự hủy hoại bản thân. Tapas bởi Ngu dốt là khi một người nào đó tự thúc đẩy cơ thể và tâm trí họ thực hiện các hành động có thể gây thương tích cho bản thân họ. Và sự gây thương tích như vậy được họ coi là một hình thức "tự trừng phạt". Một ví dụ đáng lo ngại như một người tự hành xác hay tự tra tấn cơ thể họ, loại Tapas này đã từng được thực hiện bởi một số giáo phái hoặc tôn giáo.
✦ THỰC HÀNH TAPAS TRONG YOGA
1. Ba Cách Thực Hành Tapas
Theo Kinh Bhagavad Gita, thực hành Tapas được chia thành ba lĩnh vực: Thân, Khẩu và Ý.
- Đối với Thân, thực hành Tapas bao gồm việc tạo ra sự trong sạch, trinh tiết, trung thực, bất bạo động và lòng sùng tín.
- Đối với Khẩu, thực hành Tapas bao gồm việc sử dụng những lời tử tế, chân thật và có lợi cho bản thân và mọi người.
- Đối với Ý, thực hành Tapas bao gồm giữ cho tâm trí bạn luôn dịu dàng, bình yên, từ bi và tự kiềm chế.
2. Thực Hành Tapas Trên Thảm Tập và Bên Ngoài Thảm Tập
Tapas có thể giúp bạn phát triển tính tự kỷ luật, sự tập trung và tính kiên trì, đây là những phẩm chất thiết yếu đối với bất kỳ người thực hành Yoga nào.
Bằng cách thực hành Tapas hay Kỷ luật Tự giác một cách nhất quán, bạn có thể nuôi dưỡng cảm giác sâu sắc hơn về sức mạnh tinh thần, giúp bạn vượt qua những trở ngại và thử thách cả trên thảm tập và bên ngoài thảm tập. Một bài tập Yoga với kỷ luật và ý chí mạnh mẽ có thể giúp bạn xây dựng sức mạnh thể chất, sức bền và sự linh hoạt. Tất cả đều quan trọng để duy trì một cơ thể khỏe mạnh và ngăn ngừa chấn thương.
Hơn nữa, Tapas có thể giúp bạn phát triển chánh niệm và nhận thức sâu sắc hơn. Khi bạn nhận thức rõ hơn về những suy nghĩ, cảm xúc và hành động của mình. Bạn học cách quan sát chúng mà không phán xét và lựa chọn phản ứng của mình một cách khôn ngoan nhất. Bằng cách chấp nhận sự khó chịu và vượt qua những hạn chế về thể chất và tinh thần, bạn có thể học hỏi cách thức để hiện diện nhiều hơn trong khoảnh khắc hiện tại. Do đó, bạn nhận thức thực hành Yoga của mình một cách trọn vẹn nhất.
3. Cân Bằng Tapas
Tapas không phải là sự hành xác. Thay vào đó là không kìm nén, không đàn áp, không phủ nhận - đó là một sự Khổ hạnh hay Kỷ luật Tự giác có mục đích và trí tuệ. Tapas là để rèn luyện cơ thể và tâm trí bạn thông qua Asana, Pranayama và thiền định. Bạn không thể phá hủy các điều kiện, nhưng bạn có thể giải thoát bản thân khỏi sự kìm kẹp của chúng.
• Cân bằng Tapas với Ahimsa (Bất bạo động).
Cân bằng giữa Tapas với Ahimsa, là khi bạn thực hành Yoga mà không làm tổn thương hoặc không bạo lực đối với bản thân và người khác. Điều này có nghĩa là bằng lòng và dành sự tôn trọng đối với cơ thể và tâm trí bạn. Bao gồm việc lắng nghe cơ thể, nghỉ ngơi khi cần thiết và tránh thúc ép bản thân vượt quá giới hạn.
• Cân Bằng Tapas với Lòng Trắc Ẩn và Sự Hài Lòng.
Điều quan trọng là phải cân bằng giữa nỗ lực tập trung và ý chí với lòng trắc ẩn. Vượt ra khỏi vùng an toàn của bạn để đạt được mục tiêu là điều cần thiết. Nhưng việc thúc đẩy bản thân quá mức và gây ra chấn thương hoặc bệnh tật là điều nên tránh. Bạn phải tuân thủ Santosha (Sự hài lòng) giới luật thứ hai của Niyama. Hãy hài lòng với tình trạng hiện tại của bạn. Khi nói đến thực hành Yoga, điều quan trọng là phải lắng nghe cơ thể bạn và không để cái tôi thuyết phục bạn vượt quá giới hạn của mình.
Có thể bạn quan tâm: Sức nóng tâm linh là gì?
✦ NGUỒN THAM KHẢO:
- Trích dẫn từ bài viết "The Power and Purpose of Tapas in Yoga", by: Timothy Burgin.
- Trích dẫn từ bài viết "Tapas, the Fire of Yoga", by: David Frawley.
- Trích dẫn từ bài viết "Understanding Tapas: The Third Niyama - Meaning and Practice", by: Ashish.
-----
(*) Lưu Ý: Trong tiếng Anh từ "surrender" có nhiều nghĩa như: "đầu hàng", "quy phục", "chấp nhận", "từ bỏ", "hiến dâng", .v.v.
Mình thích dùng từ "hiến dâng", khi hiến dâng bạn sẽ hy sinh tất cả vì mục đích của mình, hơn nữa trong kinh sách Yoga từ này thường được dùng nhiều hơn.
Dịch và biên soạn: Thang Mlod | Ảnh minh họa từ Internet.
