Ảnh hưởng của chất Caffeine đối với thiền định

Trong hơn 15 năm qua, tôi là một người uống cà phê hàng ngày và tôi cũng đã thực hành thiền chánh niệm trong suốt 4 năm qua. Tôi luôn tự hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi đồng thời tiêu thụ các chất có chứa Caffeine và thực hành thiền định. Liệu nó sẽ gia tăng trải nghiệm thiền định của tôi theo bất kỳ cách nào? Nhưng tôi rất ngạc nhiên là kết quả hoàn toàn khác, và đó chính xác là những gì tôi sẽ chia sẻ cùng các bạn trong bài viết này.

Đừng lo lắng! Bài viết này không phải là một lời 'buộc tội' đối với chất Caffeine hoặc những người uống cà phê. Tôi ở đây không phải để thuyết phục bạn rằng, Caffeine không tốt và nên dừng hoàn toàn việc uống cà phê. Vì hiện tại bản thân tôi vẫn uống 2 đến 3 tách cà phê mỗi tuần (Caffeine là chất kích thích tự nhiên được tìm thấy trong cây trà, cà phê và cacao).

Ayurveda (Tri thức cuộc sống) đã nói một cách rõ ràng rằng, cà phê là chất kích thích và thuộc danh mục thực phẩm Rajasic (kích thích). Trong nhiều trường hợp, thực phẩm Rajasic được coi là tốt để tăng cường hiệu suất hoạt động của cơ thể và tâm trí. Chẳng hạn như, trong thi đấu thể thao hoặc các hoạt động trong công việc thường ngày - khi chúng ta muốn thúc đẩy cơ thể hoặc tâm trí đến giới hạn tối đa của chúng.

1. Liệu Thực Hành Thiền Định Và Tiêu Thụ Chất Caffeine Có Thể Kết Hợp Với Nhau Được Không?

Vì Caffeine là một chất kích thích, nên người ta có thể cảm thấy nó có thể giúp họ tập trung tâm trí tốt hơn khi thiền định. Nhưng từ kinh nghiệm cá nhân, tôi cho thấy rằng nó không tốt. Trên thực tế, chất Caffeine có tác dụng hoàn toàn ngược lại.

Tôi sẽ nói rằng đó không phải là vấn đề lớn, nhưng có một vài điều bạn cần hiểu rõ nếu bạn đang kết hợp hai thứ này trong thói quen hàng ngày của mình, vì chúng có tác dụng rất khác biệt đối với tâm trí và cơ thể chúng ta.

Cần hiểu một điều là khi tôi nói chất Caffeine, tôi không chỉ đề cập đến tách cà phê bạn uống vào mỗi buổi sáng. Chất Caffeine có mặt ở hầu hết mọi nơi và mọi thứ. Nó có trong trà, đồ uống có ga, đồ uống tăng lực, bánh ngọt và có trong nhiều mặt hàng thực phẩm đóng gói.

2. Chất Caffeine Ảnh Hưởng Đến Bộ Não Của Chúng Ta Như Thế Nào?

Sau dầu mỏ, cà phê là mặt hàng được giao dịch nhiều thứ hai trên thế giới vì tác dụng kích thích của nó. Nó giúp chúng ta cảm thấy tràn đầy năng lượng và giúp chúng ta hoạt động suốt cả ngày. Vì vậy, chúng ta hãy cùng tìm hiểu nó có tác dụng gì đối với bộ não của chúng ta.

Bộ não của chúng ta liên tục giải phóng một chất hóa học có tên là "Adenosine", chất này tiếp tục tích tụ trong não của chúng ta bất cứ khi nào chúng ta thức. Càng thức lâu, chúng ta càng tích tụ nhiều Adenosine trong não bộ. Hoóc môn Adenosine làm chậm hoạt động của não và khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ. Khi chúng ta ngủ vào ban đêm, nồng độ Adenosine giảm dần và chúng ta sẽ cảm thấy năng động trở lại vào buổi sáng hôm sau.

Khi tiêu thụ đồ uống có chứa Caffeine, nó sẽ ảnh hưởng đến các thụ thể Adenosine và không cho phép Adenosine tích tụ trong não. Do đó, bộ não của chúng ta không thể báo hiệu cho cơ thể biết rằng nó đang mệt mỏi - đây chính xác là cách chúng ta tiếp tục hoạt động hàng giờ liền mà không cảm thấy uể oải hay mệt mỏi.

Vậy mấu chốt của vấn đề này bắt nguồn từ đâu?

Vấn đề là não của bạn nghĩ rằng nó cần nhiều Adenosine hơn nữa để báo hiệu cho cơ thể biết rằng nó đang mệt mỏi. Do đó, nó làm tăng số lượng các thụ thể để tích tụ nhiều Adenosine hơn. Để chống lại tác động này, theo thời gian, chúng ta có xu hướng tiêu thụ nhiều cà phê hơn để giữ cho tâm trí luôn tỉnh táo.

Đó là lý do tại sao khi cố gắng bỏ cà phê hoặc trà, chúng ta gặp phải các "triệu chứng cai nghiện" khủng khiếp như đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi, thay đổi tâm trạng và mức năng lượng thấp.

Ngoài ra, Caffeine cũng khiến cho cơ thể gia tăng giải phóng Adrenaline, hoóc môn "Chiến đấu - hoặc - Bỏ chạy" hay "phản ứng căng thẳng cấp tính". Nó làm tăng nhịp tim, bơm máu nhiều hơn và giãn nở khí quản của bạn. Điều này cũng tác động đến mức Dopamine (hoóc môn hạnh phúc) trong não - và kết quả là, bạn cảm thấy hạnh phúc và tràn đầy năng lượng.

3. Thiền Chánh Niệm Tác Động Như Thế Nào Đến Bộ Não Của Bạn?

Có một vùng trong bộ não được gọi là "Vỏ não trước" (Prefrontal Cortex - PFC). Đây là vùng phát triển nhất của bộ não chúng ta, nó có ảnh hưởng lớn đến các chức năng điều hành chính như ra quyết định, kiểm soát phản ứng, lý luận, giải quyết các vấn đề, tư duy sáng tạo và những hoạt động khác của não.

Các nghiên cứu gần đây về thiền định đã cho thấy sự gia tăng mật độ chất xám ở thùy trán. Các nghiên cứu cũng cho thấy sự giảm kích thước của "Hạch hạnh nhân" (Amygdala), vùng liên quan đến phản ứng "Chiến đấu - hoặc - Bỏ chạy" hay "phản ứng căng thẳng cấp tính".

Một vùng khác của não được gọi là "Mạng Chế độ Mặc định" (Default Mode Network - DMN), vùng này có liên quan đến tâm trí lang thang hay còn gọi là “Tâm con khỉ”. "Mạng Chế độ Mặc định" cho thấy hoạt động của nó gia tăng khi chúng ta liên tục nhảy từ suy nghĩ này sang suy nghĩ khác, và kiểu phản ứng này thường liên quan đến tâm trạng không vui và buồn tẻ.

Thực hành thiền chánh niệm (tập trung tâm trí) đã được chứng minh là làm giảm các hoạt động của "Mạng Chế độ Mặc định" hay "Tâm con khỉ". Các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy rằng Caffeine có tác động ngược lại đối với những trải nghiệm của thiền định.

• Tham khảo thêm: 9 Lợi ích của thiền định có thể bạn chưa biết đến

4. Kết Hợp Caffeine Với Thiền Định Có Được Không?

Vấn đề không phải là bạn có thể tiêu thụ đồ uống có chứa Caffeine hay không mà là loại nào và liều lượng bao nhiêu phù hợp với cơ thể bạn. Nếu cơ thể của bạn bị kích thích quá mức do tiêu thụ Caffeine, chắc chắn rằng bạn nên xem xét để giảm bớt mức tiêu thụ Caffeine của mình.

Trước hết, tránh uống nước ngọt và đồ uống tăng lực, vì chúng không tốt cho sức khỏe của bạn. Điều thứ hai, chúng chứa một lượng lớn Caffeine mà cơ thể bạn phải xử lý. Ngoài ra, ngoài chất Caffeine chúng còn chứa nhiều thứ khác không tốt cho cơ thể bạn. Tùy theo mức tiêu thụ cà phê của cơ thể bạn, bạn có thể duy trì ở mức khoảng hai lần hoặc ba lần một tuần. Nhưng tôi nhắc lại một lần nữa, đó là tùy thuộc vào cơ thể bạn - do đó bạn hãy tự quyết định.

5. Thiền Định Tác Động Theo Cách Ngược Lại So Với Caffeine

Tác động của thiền định và việc tiêu thụ Caffeine hoàn toàn trái ngược nhau. Caffeine kích thích não bộ của bạn và kích hoạt trạng thái "Chiến đấu - hoặc - Bỏ chạy". Tiêu thụ quá nhiều Caffeine có thể gây ra trạng thái bồn chồn, căng thẳng và thậm chí là lo lắng.

Trong khi đó, trong thực hành thiền định, hoạt động của não bộ sẽ chậm lại và kết quả là bạn cảm thấy thanh thản và thư thái hơn. Nên hiểu rằng, mục đích chính của thực hành chánh niệm và thiền định là giữ cho tâm trí bạn luôn trong trạng thái thư thái và yên tĩnh.

Khi thiền định, trước tiên bạn làm cho cơ thể mình tĩnh lặng, và tiếp theo là tâm trí. Bạn không cần phải gia tăng lượng hoóc môn Adrenaline để đạt được trạng thái này. Trong thiền định, tâm trí không còn suy nghĩ, lo lắng hay bồn chồn.

Ngược lại, khi tiêu thụ quá nhiều Caffeine, bạn có thể bị rối loạn giấc ngủ vào ban đêm (hầu hết mọi người đều bị tác động này). Điều này khiến cho bạn sẽ bị chìm vào giấc ngủ trong các buổi thực hành thiền định của mình. Một giấc ngủ ngon cùng với một cơ thể tỉnh táo và thoải mái là điều quan trọng trước khi bạn ngồi thiền.

Nhiều người đã khẳng định rằng Caffeine không có bất kỳ tác động nào đến giấc ngủ của họ. Nhưng làm sao chúng ta biết được chính xác điều gì đã xảy ra đối với họ? Vì vậy, bạn hãy cân nhắc những điều tôi đã đề cập trong bài viết này về những tác động của Caffeine đối với thiền định.

• Có thể bạn quan tâm: Những thực phẩm cần lưu ý trong thực hành yoga và thiền định

Tác giả: Jagjot Singh | Dịch & biên soạn: Thang Mlod | Ảnh minh họa: Internet.