Ojas – Bí quyết Ayurveda và Viniyoga phục hồi tinh chất sống bên trong
Tác giả: Tiến sĩ Kausthub Desikachar, PhD
🌿 GIỚI THIỆU
Trong mọi nền văn hóa và truyền thống y học, câu hỏi về sức sống nội tại luôn là trọng tâm: vì sao có người chống chọi và hồi phục dễ dàng sau bệnh tật, trong khi người khác lại suy yếu và mắc bệnh mãn tính?
Āyurveda, nền y học cổ truyền của Ấn Độ, lý giải điều này thông qua khái niệm Ojas – tinh chất vi tế của sức sống và khả năng miễn dịch. Các bệnh mãn tính hiện đại như tiểu đường, trầm cảm, tự miễn, và tim mạch có thể được nhìn nhận như biểu hiện của sự suy giảm Ojas – khi nguồn năng lượng bên trong bị bào mòn bởi mất cân bằng trong ăn uống, lối sống, tâm lý và tinh thần.
Viniyoga, dòng Yoga được truyền thừa từ Yogācārya T. Krishnamacharya và T.K.V. Desikachar, là phương pháp hỗ trợ phục hồi cân bằng thân – hơi thở – tâm trí. Trọng tâm của Viniyoga là hơi thở, sự chánh niệm và sự thích ứng cá nhân, hòa quyện với triết lý Ayurveda về thể tạng (prakṛti), mất cân bằng (vikṛti) và nhịp sinh học hàng ngày (dinacarya).
Bài viết này đi sâu vào bản chất của Ojas – nó là gì, nguyên nhân suy giảm và cách phục hồi. Đồng thời, giới thiệu cách kết hợp Ayurveda và Viniyoga để chữa lành và nuôi dưỡng sức khỏe bền vững.
🪶 PHẦN I: HIỂU VỀ OJAS
BẢN CHẤT CỦA OJAS
Theo Ayurveda, Ojas là tinh túy của các mô trong cơ thể (dhātu) – kết quả cuối cùng của quá trình tiêu hóa và chuyển hóa (agni). Ojas là năng lượng sáng trong, giúp cơ thể khỏe mạnh, tâm trí sáng suốt và tinh thần vững vàng.
Hai dạng Ojas:
-
Para-Ojas: Dạng tối thượng, cư ngụ trong tim, tượng trưng bằng tám giọt năng lượng duy trì sự sống.
-
Apara-Ojas: Dạng lưu thông khắp cơ thể, nuôi dưỡng sức bền và khả năng phục hồi.
Ojas là ánh sáng trong đôi mắt, sự tĩnh tại trong tâm trí và lòng nhân hậu tỏa ra từ trái tim.
NGUYÊN NHÂN SUY GIẢM OJAS
-
Rối loạn tiêu hóa: Sinh độc tố (āma) cản trở quá trình hấp thu dinh dưỡng.
-
Làm việc hoặc tập luyện quá mức.
-
Căng thẳng cảm xúc: Lo âu, buồn thương, sợ hãi kéo dài.
-
Thiếu ngủ, sinh hoạt thất thường, tách rời thiên nhiên.
-
Ăn uống thiếu điều độ hoặc cực đoan.
-
Bệnh mãn tính: Tiêu hao nguồn năng lượng dự trữ.
DẤU HIỆU SUY GIẢM OJAS
| Khía cạnh | Biểu hiện |
|---|---|
| Thể chất | Mệt mỏi, khô da, miễn dịch yếu, da xỉn màu. |
| Tâm trí | Lo âu, mất tập trung, trí nhớ kém, dễ cáu gắt. |
| Cảm xúc | Thiếu niềm vui, cô lập, khó gắn kết. |
| Tinh thần | Mất định hướng, thiếu hy vọng, xa rời mục tiêu sống. |
CÁCH PHỤC HỒI OJAS
-
Dinh dưỡng: Ăn thực phẩm tươi, ấm, giàu sinh khí như ghee, sữa, hạnh nhân, chà là, nghệ tây.
-
Lối sống: Nghỉ ngơi đầy đủ, sinh hoạt điều độ, dành thời gian ở thiên nhiên.
-
Tâm trí: Thực hành biết ơn, tụng niệm mantra “Om Śāntiḥ”, thiền, sáng tạo.
-
Hơi thở & Chuyển động: Yoga nhẹ nhàng, điều hòa thân – tâm bằng hơi thở chậm và sâu.
-
Thảo dược: Ashwagandha, Shatavari, Guduchi và cam thảo – sử dụng theo hướng dẫn chuyên môn.
BẢNG THAM CHIẾU PHỤC HỒI OJAS
| Lĩnh vực | Yếu tố làm suy giảm | Yếu tố phục hồi |
|---|---|---|
| Chế độ ăn | Thức ăn chế biến, ăn không đúng giờ. | Thức ăn tươi, ấm, theo mùa, ăn chánh niệm. |
| Giấc ngủ | Thức khuya, thiếu nghỉ ngơi. | Ngủ sớm, ngủ sâu 7–8 giờ. |
| Công việc | Quá tải, đa nhiệm. | Làm việc có nhịp, xen kẽ nghỉ ngắn. |
| Cảm xúc | Căng thẳng, cô đơn. | Kết nối, biết ơn, bầu bạn tích cực. |
| Thực hành Yoga | Tập nặng, nóng, ép hơi thở. | Chuyển động nhẹ nhàng theo hơi thở, tụng niệm, thiền. |
| Môi trường | Tiếng ồn, ô nhiễm, màn hình điện tử. | Không gian yên tĩnh, gần gũi thiên nhiên. |
| Tâm linh | Mất niềm tin, xa rời giá trị sống. | Cầu nguyện, phục vụ, sáng tạo, thiền định. |
🌺 PHẦN II: OJAS VÀ BỆNH MÃN TÍNH
1. Tiểu đường (Madhumeha)
Mất cân bằng Kapha và Pitta làm suy yếu Agni, tạo độc tố khiến mô không được nuôi dưỡng.
Tác động: Mệt mỏi, chậm lành vết thương, dễ nhiễm trùng.
Phục hồi: Ăn thanh đạm, tránh đường tinh luyện, thêm nghệ và cỏ cà ri; Yoga nhẹ; hơi thở 1:2; thiền sáng để ổn định cảm xúc.
2. Trầm cảm
Khi Ojas giảm, niềm vui và năng lượng sống phai nhạt.
Tác động: Mất hứng khởi, rối loạn giấc ngủ, cô lập.
Phục hồi: Ăn ấm, nhiều ghee; tư thế mở ngực; thở chậm; tụng niệm nâng tâm; duy trì nhịp sống, tiếp xúc ánh nắng, kết nối cộng đồng.
3. Bệnh tự miễn
Cơ thể tấn công chính mình do Agni yếu và tích tụ āma.
Tác động: Đau, viêm, dao động năng lượng.
Phục hồi: Ăn nhẹ, tránh thực phẩm gây viêm; Yoga phục hồi; thiền từ bi để khơi dậy niềm tin thân thể.
4. Bệnh tim
Tim là nơi cư ngụ của Para-Ojas – tinh chất duy trì sự sống.
Tác động: Lo âu, yếu sức, mất cân bằng cảm xúc.
Phục hồi: Ăn rau xanh, đậu mung, tỏi, ít ghee; thở chậm; thiền hướng tim; nuôi dưỡng lòng tha thứ.
🕉️ PHẦN III: VINIYOGA – CON ĐƯỜNG PHỤC HỒI OJAS
VÌ SAO LÀ VINIYOGA?
Khác với các phong cách Yoga mang tính biểu diễn, Viniyoga đề cao sự thích ứng cá nhân và tôn trọng thể trạng riêng của mỗi người.
Nguyên lý:
-
Chuyển động dẫn dắt bằng hơi thở.
-
Đặt mục đích lên trên hình thức.
-
Tiến trình nhẹ nhàng, tránh kiệt sức.
-
Kết hợp linh hoạt āsana, prāṇāyāma, tụng niệm và thiền.
THỰC HÀNH HƯỚNG TỚI OJAS
| Phương tiện | Trọng tâm |
|---|---|
| Āsana | Chuyển động chậm, uốn lưng nhẹ, tư thế đảo ngược hỗ trợ. |
| Prāṇāyāma | Thở đều hoặc kéo dài thở ra. |
| Mantra | “Om Śāntiḥ” – an tĩnh tâm trí, nuôi dưỡng nội tâm. |
| Thiền | Hướng tâm vào vùng tim, nuôi dưỡng biết ơn và niềm vui. |
SỰ KẾT HỢP GIỮA AYURVEDA & VINIYOGA
| Ayurveda | Viniyoga | Hiệu quả tổng hợp |
|---|---|---|
| Chẩn đoán mất cân bằng, kê thảo dược. | Điều hòa Prāṇa, ổn định tâm trí. | Hài hòa thân – tâm. |
| Tác động tới cơ thể vật lý. | Kích hoạt năng lượng vi tế. | Phục hồi toàn diện. |
🌞 PHẦN IV: LỘ TRÌNH PHỤC HỒI OJAS THEO TỪNG BỆNH
Tiểu đường
Sáng: Nước ấm ngâm nghệ và hạt cỏ cà ri; Chào Mặt Trời nhẹ; hơi thở 1:2; cháo lúa mạch với ghee.
Trưa: Rau xanh vị đắng; nghỉ 10 phút nghiêng trái; đi bộ nhẹ.
Tối: Cầu vai hỗ trợ; thở luân phiên mũi; súp mung với cumin; viết nhật ký biết ơn.
Trầm cảm
Sáng: Nước gừng ấm; tư thế mở ngực; tụng mantra Om; ăn yến mạch với nho khô.
Trưa: Củ rễ, ngũ cốc, tắm nắng; viết điều tích cực.
Tối: Gập người thư giãn; thở nhịp 6–6; nghe nhạc thiền.
Bệnh tự miễn
Sáng: Trà cumin–coriander; Cat–Cow, Child’s Pose; thở nhẹ, không nín hơi.
Trưa: Ăn nhẹ – đậu mung, bí đỏ, nghệ.
Tối: Yoga phục hồi; thở chậm; massage dầu ấm trước ngủ.
Bệnh tim
Sáng: Nước mật ong – chanh ấm; giãn cơ nhẹ; thiền hướng tim.
Trưa: Ăn thanh; đi bộ ngắn trong thiên nhiên.
Tối: Tư thế mở ngực; thở luân phiên mũi; tụng mantra nhẹ.
✨ KẾT LUẬN
Mỗi lộ trình phản ánh nhịp tự nhiên của cuộc sống – buổi sáng khởi động, buổi trưa nuôi dưỡng, buổi tối phục hồi.
Ayurveda và Viniyoga không chỉ chữa lành thân thể mà còn khơi dậy Ojas – ánh sáng sống bên trong mỗi người.
Sống tỉnh thức, nuôi dưỡng tinh chất sự sống và trở thành “Người giữ Ánh Sáng” của chính mình.
🧘♂️ VỀ TÁC GIẢ
Tiến sĩ Kausthub Desikachar là người kế thừa truyền thống Viniyoga và Giám đốc của Krishnamacharya Healing and Yoga Foundation (Chennai, Ấn Độ). Ông giảng dạy quốc tế và được công nhận là chuyên gia trị liệu Yoga hàng đầu thế giới.
Lưu ý: Bài viết mang tính hướng dẫn thực hành và chia sẻ triết lý Ayurveda – Yoga, không thay thế tư vấn y khoa chuyên môn.
📌 Có thể bạn quan tâm: Năng lượng Ojas có thể bạn chưa biết
✍️ Nguồn: Yoga Magazine số Tháng 10/2025 | Dịch & biên soạn: Đồ tập Yoga Tốt.
Bình luận (2)
Anh Dũng
18/10/2025Bài viết vừa có lý thuyết Ayurveda, vừa hướng dẫn thực hành cụ thể, quá quý luôn. Mình đang theo Viniyoga, đọc xong thấy có thêm động lực để kiên trì mỗi ngày 🕉️.
Hồng Phúc Trả lời
18/10/2025Mình bị stress kéo dài, đọc phần về Ojas suy giảm thấy đúng y luôn 😢. Sẽ thử theo lộ trình phục hồi – đặc biệt thích đoạn khuyên nên tập thở chậm và biết ơn mỗi tối.