Mối quan hệ giữa các Hormone và ba tính chất - Trigunas
Charaka Samhita, một văn bản Ayurveda cổ đại đã diễn đạt rằng:
Cơ thể và tâm trí (con người) là nơi trú ngụ của bệnh tật cũng như sức khỏe. Sự tương tác đúng đắn giữa thân và tâm là nguyên nhân của sức khỏe và hạnh phúc. (Câu 1-55).
Trong đó, thực hành Yoga, thiền định và các bài tập Pranayama (Kỹ thuật thở), cùng với chế độ dinh dưỡng và lối sống là những yếu tố then chốt để kiểm soát sự cân bằng các luân xa, tối ưu hóa ba Tính chất (Trigunas) và sự điều tiết các hormone (hoóc môn) trong hệ nội tiết của cơ thể con người.
🔗 Tham khảo thêm: Tất cả những điều bạn cần biết về yoga đối với sự cân bằng các hoóc môn
TÌM HIỂU VỀ SATTVA, RAJAS VÀ TAMAS GUNA
Trước khi đi sâu vào phân loại các hormone, điều cần thiết là phải hiểu rõ những yếu tố cơ bản của ba Tính chất Sattva, Rajas và Tamas:
- Sattva Guna: Tính chất này tượng trưng cho sự thuần khiết, hài hòa và cân bằng. Nó gắn liền với những đặc điểm như sự sáng suốt, kiến thức, trí tuệ và cảm giác bình yên nội tâm. Sattva thúc đẩy đức hạnh, sự phát triển tâm linh và những cảm xúc tích cực.
- Rajas Guna: Rajas là Tính chất của sự năng động, bồn chồn và ham muốn. Nó bao gồm những đặc điểm như tham vọng, sự bám chấp (dính mắc) và theo đuổi ham muốn vật chất. Rajas có tính năng động bao gồm cả những hành vi tích cực lẫn tiêu cực.
- Tamas Guna: Tamas tượng trưng cho bóng tối, sự trì trệ và ngu dốt. Nó được đặc trưng bởi những tính chất như lười biếng, hôn trầm và trì trệ. Tamas có thể dẫn đến những hành vi phá hoại và cản trở sự phát triển cá nhân.
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC HORMONE VÀ BA TÍNH CHẤT - TRIGUNAS
Hormone là những chất hóa học điều phối các chức năng khác nhau bằng cách truyền tín hiệu qua máu đến các cơ quan như da, cơ bắp... và các mô khác nhau trong cơ thể con người.
Chúng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các chức năng và hành vi của cơ thể con người. Mặc dù bản thân các hormone không sở hữu những đặc tính của ba Guna (Trigunas), nhưng tác động của chúng lên cơ thể và tâm trí chúng ta có thể được diễn giải trong bối cảnh của ba Tính chất Sattva, Rajas và Tamas.
Vì vậy, theo Ayurveda, những hiểu biết về mối quan hệ giữa các hormone và ba Tính chất Sattva, Rajas, Tamas là một giao thức (là một tập hợp các quy tắc / tiêu chuẩn) chữa bệnh có hệ thống và cơ bản nhất.
1. Các Hormone và Sattva Guna
- Serotonin: Thường được gọi là "hormone lạc quan”, serotonin có liên quan đến việc điều hòa tâm trạng và thúc đẩy cảm giác hài lòng và khỏe mạnh. Nó liên quan chặt chẽ đến sự minh mẫn về tinh thần và sự ổn định về cảm xúc, điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ, tiêu hóa, thậm chí là chữa lành vết thương., đây là những thuộc tính của Sattva Guna.
- Oxytocin: Oxytocin đôi khi được gọi là “hormone tình yêu” hoặc “hormone gắn kết”, có liên quan đến sự gắn kết xã hội, lòng tin và kết nối cảm xúc tích cực. Oxytocin thúc đẩy các mối quan hệ hài hòa và cảm giác bình yên nội tâm, đồng điệu với Tính chất Sattva. Oxytocin tăng cường tinh thần đồng đội và các hoạt động lan tỏa cảm xúc tích cực và yêu thương. Thực hành lòng biết ơn cũng được cho là sẽ giải phóng Oxytocin.
- Endorphin: Endorphin được giải phóng để ứng phó với căng thẳng và đau đớn, có thể tạo ra cảm giác vui vẻ và khỏe mạnh. Endorphin góp phần tạo nên cảm giác cân bằng và hạnh phúc, thuộc nhóm Sattva.
- Melatonin: Melatonin được sản xuất chủ yếu bởi tuyến tùng và liên quan đến chu kỳ thức-ngủ. Nó giúp thúc đẩy trạng thái tâm trí bình yên và cân bằng, phù hợp với Tính chất Sattva. Melatonin chịu trách nhiệm tạo cảm nên giác buồn ngủ và một giấc ngủ ngon vào ban đêm, đó là điều cần thiết cho một cuộc sống cân bằng và hài hòa.
- Dopamine: Mặc dù dopamine có thể liên quan đến ham muốn và hành vi tìm kiếm danh lợi của Rajas. Tuy nhiên, ở mức độ cân bằng trong trạng thái Sattva, nó đóng vai trò trong việc tạo động lực, sự tập trung tâm trí và nhận thức sáng suốt trong thiền định.
2. Các Hormone và Rajas Guna
- Adrenaline (Epinephrine): Adrenaline được giải phóng trong phản ứng “chiến đấu hoặc bỏ chạy” và liên quan đến việc tăng cường năng lượng và sự tỉnh táo. Nó giúp cơ thể sẵn sàng ứng phó với các thử thách, phù hợp với đặc tính năng động và kích thích của Rajas.
- Cortisol: Cortisol là hormone gây ra căng thẳng, thúc đẩy sự tỉnh táo và sẵn sàng ứng phó với những tình huống khó khăn. Mặc dù nó cần thiết cho sự sinh tồn. Nhưng việc giải phóng quá mức cortisol sẽ gây ra tình trạng căng thẳng mãn tính có thể dẫn đến bồn chồn, mất ngủ và trầm cảm, những yếu tố này bị chi phối bởi Rajas Guna.
- Ghrelin: Ghrelin, thường được gọi là "hormone khao khát", làm tăng cảm giác ham muốn và có thể gây ra trạng thái bồn chồn hoặc kích động. Điều này phù hợp với đặc điểm của Rajas vì nó liên quan đến ham muốn và hưởng thụ.
- Dopamine: Dopamine liên quan đến sự năng động, hoạt động, đôi khi kích động thái quá, khi bị chi phối bởi Rajas sẽ dẫn đến sự mất cân bằng cảm xúc khiến người ta rất khó đạt được trạng thái bình yên và tĩnh lặng, hoặc gặp nhiều trở ngại khi thiền định.
- Glucagon: Glucagon được tuyến tụy tiết ra, làm tăng lượng đường trong máu khi cần thiết. Tác dụng của nó làm thúc đẩy sự tỉnh táo và năng lượng. Tuy nhiên, nếu glucagon được giải phóng quá nhiều sẽ dẫn đến trạng thái tâm trí bồn chồn và lo lắng, phù hợp với Rajas Guna.
3. Các Hormone và Tamas Guna
- Prolactin: Prolactin có liên quan đến việc sản xuất sữa mẹ và có thể tạo ra cảm giác thư giãn và thỏa mãn. Trong bối cảnh này, nó phù hợp với các Tính chất của Tamas, đại diện cho sự trì trệ, lười biếng hoặc thỏa mãn.
- Leptin: Leptin còn gọi là "hormone no", báo hiệu cho não khi cơ thể đã ăn no, từ đó thúc đẩy cảm giác no nê, lười biếng và thỏa mãn. Điều này phù hợp với Tamas Guna.
- Ghrelin: Ghrelin kích thích cơn đói và đồng thời cũng tạo ra cảm giác uể oải và trì trệ sau khi ăn no, điều này liên quan đến Tamas.
- Insulin: Insulin giúp điều chỉnh lượng đường trong máu, tác dụng của nó có thể thúc đẩy cảm giác cân bằng và ổn định, nhưng cũng tạo ra cảm giác thiếu động lực, nó phù hợp với Tính chất Tamas.
- Hormone tuyến giáp: Hormone tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hoạt động trao đổi chất trong cơ thể. Chứng suy giáp sẽ khiến cho nồng độ hormone tuyến giáp thấp, có thể dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, lười biếng và uể oải, phù hợp với Tamas.
- Glucagon: Glucagon được tuyến tụy tiết ra, làm tăng lượng đường trong máu khi cần thiết. Tác dụng của nó làm thúc đẩy sự tỉnh táo và năng lượng. Tuy nhiên, nếu glucagon được giải phóng quá nhiều sẽ dẫn đến trạng thái tâm trí bồn chồn và lo lắng, phù hợp với cả Rajas và Tamas Guna..
🔗 Có thể bạn quan tâm: Những cách thức thay đổi ba Guna trong thực hành Yoga
✍️ Tác giả: Dr. Amit Ray | Dịch & biên soạn: Thang Mlod | Ảnh minh họa: Internet.
