Những cách thức thay đổi ba Guna trong thực hành Yoga
Theo triết lý của Ayurveda và Yoga truyền thổng, mọi sinh vật sống đều bị chi phối bởi ba 'Guna' (Triguna) chính, còn được gọi là ba 'Tính chất' cơ bản của tự nhiên bao gồm 'Sattva Guna', 'Rajas Guna' và 'Tamas Guna'. Ba Guna này ảnh hưởng đến tất cả trạng thái năng lượng vi tế, thể chất và ý thức của chúng ta. Mọi trải nghiệm chúng ta có đều được tạo thành từ ba Guna này theo các tỷ lệ khác nhau và luôn thay đổi.
Mục đích quan trọng của thực hành Yoga không phải để bạn phát triển sức mạnh cơ bắp của mình, thay vào đó bạn phải biết cách tận dụng những yếu tố tích cực của Rajas và Sattva Guna, để từng bước thay đổi phức hợp Cơ thể-Năng lượng-Tâm trí từ trạng thái Tamas sang Rajas và cuối cùng là Sattva Guna (Tamas -> Rajas -> Sattva).
SỰ THỂ HIỆN CỦA 3 GUNA TRONG THỰC HÀNH YOGA
- Tamas Guna (Tính chất Tamas) trì trệ, lười biếng sẽ khiến bạn cảm thấy muốn dừng lại và nghỉ ngơi.
- Rajas Guna (Tính chất Rajas) sẽ khiến bạn cảm thấy nhiều năng lượng, hoạt động, kích thích, đam mê và sáng tạo.
- Sattva Guna (Tính chất Sattva) tượng trưng cho sự sáng suốt, cân bằng và hài hòa. Nó gắn liền với cảm xúc tích cực, kiến thức và hạnh phúc. Sattva sẽ giúp bạn có được sự minh mẫn và trí tuệ.
1. Vượt Qua Tamas Bằng Tính Năng Động, Tích Cực của Rajas Guna.
Đây là giai đoạn khi bạn mới bắt đầu hành trình Yoga của mình. Ở giai đoạn này, Tamas Guna thường chiếm ưu thế và khiến cho Cơ thể-Tâm trí bạn luôn trong trạng thái nặng nề, chậm chạp, cứng nhắc, lười biếng và nhanh mệt mỏi. Vì vậy, bạn cần tuân thủ một số biện pháp cụ thể để chuyển biến từ Tamas Guna sang Rajas Guna năng động và tích cực hơn. Các biện pháp bao gồm:
- Thay đổi lối sống bằng cách không ngủ quá nhiều, thức dậy sớm hơn, tăng cường các hoạt động thể chất, tham gia các hoạt động giải trí lành mạnh, tích cực.
- Giảm thiểu thực phẩm Tamas như thực phẩm chế biến sẵn, các loại thịt cá, các loại nấm, rượu, thuốc lá, thực phẩm bị lên men, chẳng hạn như giấm và thức ăn thừa cũ hoặc ôi thiu, thức ăn nấu quá chín. Thực phẩm quá béo hoặc nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán.
- Quan trọng là bạn phải tạo ra dòng chảy năng lượng bằng cách thực hành các chuỗi tư thế (Flow Yoga / Vinyasa Yoga) và chuỗi Chào Mặt trời. Nó sẽ hữu ích hơn thay vì chỉ thực hành các tư thế đơn lẻ hoặc giữ các tư thế đó.
- Thực hành các tư thế uốn lưng (backbend) và giữ thăng bằng (balance poses) sẽ giúp tăng cường năng lượng và sức bền. Giảm thiểu các tư thế gập người về trước (forward bend / forward fold), vì đây là những tư thế thư giãn.
- Tăng cường các bài tập Pranayama tạo nên sự cân bằng và thanh lọc năng lượng trì trệ của Tamas bằng Nadi Shodhana (Thở mũi Luân phiên), tăng cường năng lượng bằng Kapalbhati (Hơi thở Lửa / Hơi Thở Làm Sạch Thùy Trán) và Bhastrika (Hơi thở Ống bễ).
- Với trạng thái Cơ thể-Tâm trí nhiều Tamas, bạn không nên ngồi thiền vì dễ bị hôn trầm. Thay vào đó, bạn nên thực hành 'thiền động' như 'thiền hành với chánh niệm' khi đi bộ.
2. Vượt Qua Rajas Bằng Sự Cân Bằng và Hài Hòa của Sattva Guna.
✦ Mặt Tích Cực và Tiêu Cực của Rajas Guna
Nó là một trong những Guna (Tính chất) quan trọng đối với sự cân bằng Cơ thể-Tâm trí chúng ta.
Tuy nhiên, khi Rajas dư thừa sẽ khiến cho tâm trí luôn bị mất kiểm soát do sự kích thích quá mức của hệ thần kinh giao cảm, có liên quan đến một loạt vấn đề về sức khỏe. Theo Ayurveda, Rajas được biểu hiện trong cả hai khía cạnh Tốt và Xấu:
- Mặt tích cực: Năng động, hoạt động và nỗ lực. Rajas giúp bạn có đủ sự hưng phấn cùng niềm đam mê để đạt được các mục tiêu trong cuộc sống.
- Mặt tiêu cực: Bốc đồng, rối loạn cảm xúc, dễ nóng giận, tham lam, ích kỷ, ham muốn, lo lắng, bồn chồn, buồn bã, căng thẳng, hiếu chiến, ganh đua và đố kỵ. Đây là những trạng thái khi tính chất Rajas bị dư thừa. Thậm chí, nếu có quá nhiều Rajas sẽ chuyển thành Tamas và rất dễ bị mắc chứng bệnh trầm cảm.
Mặt khác, trạng thái Cơ thể-Tâm trí Rajas còn kích hoạt cơ thể giải phóng quá nhiều Dopamine hay 'Hoóc môn Hạnh phúc'. Khi Dopamine dư thừa có thể dẫn đến các chứng bệnh như Hưng cảm (Mania: bao gồm kích động, giận dữ, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm), chứng bệnh Ảo giác (Hallucinations) và Tâm thần Phân liệt (Schizophrenia). Đồng thời, Dopamine cũng gây ra sự căng thẳng cho cơ thể vì tạo ra sự quá tải cho tuyến thượng thận (Adrenal Glands).
✦ Những Cách Thức Để Vượt Qua Rajas Guna.
- Thay đổi lối sống bằng cách, thức dậy sớm trong khoảng thời gian của Sattva Guna từ 4 giờ sáng đến 6 giờ sáng. Khoảng thời gian này được coi là lý tưởng cho các hoạt động tâm linh và trí tuệ hoặc thiền định. Hãy sống chậm lại, hoạt động ít hơn và nghỉ ngơi hợp lý, chăm lo tốt cho giấc ngủ của bạn. Tránh những nơi đông đúc, náo nhiệt và kích thích. Thay vào đó, hãy tìm đến với thiên nhiên hoặc những nơi yên tĩnh, thanh tịnh. Tránh tập luyện quá sức và làm việc quá sức.
Nên lưu ý rằng, từ 4 giờ sáng đến 6 giờ sáng là thời gian của Sattva Guna. Từ 6 giờ sáng đến 6 giờ tối là thời gian của Rajas Guna, dành cho các hoạt động và công việc hàng ngày. Từ 6 giờ tối đến 4 giờ sáng là thời gian của Tamas Guna. Đối với người bình thường, đây là khoảng thời gian để nghỉ ngơi và giải trí lành mạnh. Nhưng những người tâm trí Tamas thường đắm chìm trong các thú vui xác thịt hoặc nhục dục, như rượu chè, cờ bạc, trộm cướp, mại dâm. - Thay đổi chế độ dinh dưỡng bằng cách hạn chế các loại thực phẩm và gia vị kích thích. Chẳng hạn như cá, trứng, gia vị cay như ớt và hạt tiêu, muối, cà tím, hành tây, tỏi, củ cải, trà, cà phê, đồ uống có ga và sô cô la. Theo Ayurveda, nên tránh những thực phẩm có vị cay, chua và mặn. Hãy sử dụng những thực phẩm có vị đắng, ngọt và chát.
- Trên thảm tập, bạn thường cảm nhận Rajas hiện diện nhiều nhất khi bạn di chuyển từ tư thế này sang tư thế khác, hoặc khi bạn thực hành các chuỗi tư thế Yoga - đây là lúc dòng năng lượng được tạo ra. Do đó, nên hạn chế thực hành các chuỗi tư thế Yoga.
- Xen kẽ các tư thế Yoga phục hồi (restorative yoga poses) trong mỗi buổi tập như Em bé, Em bé hạnh phúc, Xác chết và Gác chân lên tường. Giảm thiểu các tư thế uống lưng (backbend), nếu có thể thì chỉ thực hiện các tư thế uốn lưng nhẹ như tư thế Con cá, Nhân sư hoặc Chiến binh I, tăng cường các tư thế gập người về trước (forward bend / forward fold). Thực hành các bài tập Pranayama như Bhramari (Hơi thở Con ong), Nadi Shodhana (Thở mũi Luân Phiên), Ujjayi Pranayama (Hơi thở Chiến thắng) và Sheetali Pranayama (Hơi thở Làm mát). Đây là những tư thế và bài tập Pranayama rất hữu ích để điều hòa năng lượng vì chúng có các tính chất cân bằng, thanh lọc và thư giãn của Sattva Guna.
- Trong trạng thái Cơ thể-Tâm trí Rajas, thực hành thiền định của bạn sẽ trở nên khó khăn hơn vì bạn rất khó tĩnh tâm, bởi vì tâm trí luôn vọng động. Để vượt qua Rajas Guna bằng thiền định. Điều quan trọng đầu tiên là bạn cần phát triển tình yêu thương bằng 'Thiền Tâm Từ' (Metta Meditation). Trước hết, hãy đọc thầm câu sau: "Cầu mong cho tôi được hạnh phúc, bình an và khỏe mạnh". Sau đó lặp lại một câu nữa là: "Cầu mong cho mọi người được hạnh phúc, bình an và khỏe mạnh". Hãy gởi tình yêu thương đó đến tất cả mọi người như cha mẹ, bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm, v.v.
🔗 Tham khảo thêm: Những cách thức để cân bằng Rajas trong thực hành Yoga
3. Cơ Thể và Tâm Trí Sattva - Mục Đích của Cuộc Sống.
Theo Ayurveda, Sattva là một Tính chất bao gồm sự cân bằng, bình yên, tĩnh lặng, hài hòa, tinh khiết và sáng suốt. Trong ba Tính chất vi tế (Triguna) tồn tại trong vạn vật, thì Sattva là Tính chất tinh khiết nhất của tự nhiên.
✦ Những Cách Thức Gia Tăng Tính Chất Sattva.
- Lối sống: Người Sattva thường thức dậy rất sớm trong khoảng thời gian 'Brahma Muhurta' hay 'Thời gian của Thần thánh'. Họ thực sự là những người có tâm trí sáng suốt và minh mẫn. Những suy nghĩ, lời nói và hành động của họ luôn trong sáng. Họ không làm việc quá sức hoặc thúc đẩy bản thân tìm kiếm tiền bạc và địa vị. Họ cũng không lười biếng hoặc trì trệ. Họ luôn sống hòa mình hoặc thân thiện với thiên nhiên và biết cách tận hưởng cuộc sống của mình một cách trọn vẹn nhất.
- Chế độ dinh dưỡng: Thực phẩm Sattva tinh khiết là thực phẩm nhẹ (dễ tiêu hóa), sạch, hữu cơ, tươi sống, thu hoạch theo mùa như rau, trái cây, hạt, hạt mầm và dầu thực vật mới được chiết xuất (không để lâu). Không sử dụng bất kỳ loại gia vị, thực phẩm kích thích nào như các loại gia vị cay nóng, các loại thịt, cá, trứng, đồ uống có cồn (rượu bia).
- Luôn kết nối và nuôi dưỡng cảm giác hạnh phúc, bình yên, tĩnh lặng và sáng suốt, đó là những Tính chất tuyệt vời của Sattva Guna. Chìa khóa cho các phương pháp thực hành hiệu quả và bền vững là Pranayama và thiền định.
- Một số bài tập Pranayama dành cho những người Rajas để làm dịu tâm trí và giúp mang lại cảm giác bình yên, tĩnh lặng chẳng hạn như Thở Hộp (Sama Vritti Pranayama), Hơi Thở Con Ong (Bhramari), Thở Mũi Luân Phiên (Nadi Shodhana).
- Nuôi dưỡng lòng biết ơn của bạn là một cách đơn giản nhất để phát triển Tính chất Sattva giúp gia tăng cảm giác hạnh phúc, yêu thương và bình yên, thực hành này chỉ mất vài phút mỗi ngày.
🔗 Tham khảo thêm: Cơ thể và Tâm trí Sattva - Mục đích của Cuộc sống
NGUỒN THAM KHẢO:
- Trích dẫn từ bài viết "A Yogi’s Practical Guide to Balancing Tamas Guna", by Timothy Burgin
- Trích dẫn từ bài viết "Shatter Tamas And Help You Move To Rajas", by: Swati Kamal.
- Trích dẫn từ bài viết "When You May Have Too Much Rajas", by: Emma Cunningham.
- Trích dẫn từ bài viết "Cơ thể và tâm Trí Sattva - Mục đích của cuộc sống", by: Anthea Grimason.
🔗 Có thể bạn quan tâm: Danh sách thực phẩm Sattva, Rajas và Tamas.
✍️ Dịch & biên soạn: Thang Mlod | Ảnh minh họa: Internet.
