Những cách thức để cân bằng Rajas trong thực hành Yoga

Rajas là một trong những tính chất (Guna) quan trọng đối với sự cân bằng cho cơ thể và tâm trí chúng ta. Tuy nhiên, khi Rajas dư thừa sẽ khiến cho tâm trí chúng ta luôn bị mất kiểm soát do sự kích thích quá mức của hệ thần kinh giao cảm, và có liên quan đến một loạt các vấn đề về sức khỏe.

Theo Ayurveda, Rajas là tính chất hay năng lượng của một người thường được biểu hiện trong cả hai khía cạnh Tốt và Xấu:

• Tích Cực: Đam mê, năng động, hoạt động và nỗ lực.
• Tiêu Cực: Bốc đồng, luôn thay đổi, ganh đua, nóng giận, tham lam, ích kỷ, ham muốn, lo lắng, bồn chồn và buồn bã. Đây là những trạng thái khi tính chất Rajas bị dư thừa.

Rajas được cảm nhận rất rõ nét trong một lớp học Yoga, thường được thể hiện như tính ganh đua - nó rất khác biệt so với một lớp học Yoga cân bằng cả 3 Tính chất (Trigunas: Tamas, Rajas, Sattva). Điều này được thể hiện bằng thực hành Yoga chậm rãi và thư thái.

Trong thực tế, bạn có thể nhận thấy Rajas còn được biểu hiện bằng các cuộc so tài trong Yoga như "108 Vòng Chào Mặt Trời - 108 Surya Namaskar" diễn ra trên khắp thế giới. Mặc dù có nhiều bài viết đề cập về những lợi ích của nó - nhưng đây thực sự chỉ là Rajas núp bóng dưới danh nghĩa "năng lượng" và "sức mạnh". Bởi vì, nếu cần kích hoạt hệ thống kênh năng lượng Nadi thì bạn không cần phải tập luyện quá nhiều hoặc gắng sức - thay vào đó bằng cách giữ các tư thế Yoga trong một thời gian đủ lâu, kết hợp với hơi thở Pranayama và thiền định trong chính tư thế đó.

Thật không may, vì Rajas có tính chất năng động và kích thích - do đó "108 Surya Namaskar" hoàn toàn trái ngược với những triết lý cổ xưa của Yoga truyền thống.

Mặt trái của tính chất Rajas khi nó kích hoạt quá nhiều Dopamine hay "Hoóc môn Hạnh Phúc". Khi Dopamine dư thừa có thể dẫn đến các chứng bệnh như Hưng cảm ("Mania": kích động, giận dữ, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm), Ảo giác (Hallucinations) và Tâm thần Phân liệt (Schizophrenia). Đồng thời, Dopamine cũng gây ra sự căng thẳng cho cơ thể, và tạo ra sự quá tải cho tuyến thượng thận (Adrenal Glands).

1. Điều Chỉnh Thực Hành Yoga Để Làm Giảm Rajas

• Trong một buổi tập Yoga, hãy Thực hành một vài tư thế Yoga Phục Hồi (Restorative Yoga Poses) được kết hợp xen kẽ sẽ rất hiệu quả trong việc giảm Rajas. Chẳng hạn như tư thế Em bé, Em bé Hạnh phúc, Gác Chân Lên Tường, các tư thế cần được giữ trong thời gian từ 2-3 phút.
• Hãy giảm thiểu hoặc loại bỏ các chuỗi tư thế kiểu Vinyasa và Chào Mặt trời (Surya Namaskar).
• Thực hành các tư thế Gập Người Về Trước (Forward Folds) và Uốn Hông Sang Bên (Side Bends Poses) sẽ giúp làm dịu Rajas.
• Thực hành các tư thế Uốn Lưng (Back-Bending Poses). Không cần thiết phải thực hiện tư thế Bánh Xe (Urdhva Dhanurasana) tốn nhiều sức lực - thay vào đó hãy thực hiện các tư thế Con Cá, tư thế Nhân Sư hoặc tư thế Lạc Đà, các tư thế cần được giữ trong thời gian từ 2-3 phút sẽ hữu ích để mở rộng vùng tim và giảm lo lắng, bồn chồn bị kích động bởi Rajas.

2. Thêm Các Bài Tập Pranayama Vào Buổi Tập Yoga Để Làm Giảm Rajas Và Giúp Tâm Trí Thư Giãn

Thực hành Pranayama từ 10-15 phút vào mỗi buổi tập là một cách để tĩnh tâm hiệu quả và loại bỏ năng lượng kích động của Rajas. Thực hành Pranayama nên được thực hiện vào cuối buổi tập sau Savasana (tư thế Xác Chết). Có thể áp dụng các bài tập Pranayama như:

• Thở Mũi Luân Phiên (Nadi Shodhana).
• Hơi thở Đại dương / Hơi Thở Chiến Thắng (Ujjayi Pranayama).
• Hơi Thở Làm Mát (Sheetali Pranayama - Cooling Breath).

3. Làm Lắng Dịu Rajas Bằng Thực Hành Về Tình Yêu Thương Từ 10-15 Phút Trong Mỗi Buổi Tập

Một tâm trí bị kích động bởi Rajas rất khó đạt được sự tập trung tâm trí hay chánh niệm trong thiền định. Tuy nhiên, có những phương pháp "huấn luyện" tinh thần dựa trên lòng trắc ẩn và tình yêu thương, có thể tác động để giải phóng Oxytocin hay còn được gọi là "Hoóc môn Tình yêu", giúp làm giảm căng thẳng và lo lắng một cách tổng thể.

Sự tĩnh lặng và tác dụng làm dịu tâm trí của phương pháp thực hành này sẽ rất hiệu quả, để loại bỏ ảnh hưởng của những cảm xúc kích động trong tâm trí chúng ta.

Ngồi ở tư thế thoải mái, bắt chéo hai chân trong tư thế Hoa sen hoặc Nửa Hoa sen. Ngồi thẳng lưng, hai vai thả lỏng và ngực mở rông. Đặt hai bàn tay lên đầu gối với lòng bàn tay hướng lên trên. Chạm nhẹ ngón tay trỏ vào ngón tay cái trong Ấn Chin Mudra. Thư giãn khuôn mặt, hai hàm và vùng bụng. Đặt lưỡi nằm trên vòm miệng, ngay sau răng cửa. Hai mắt nhắm nhẹ.

• Thiền Tâm Từ Bi (Metta Meditation): Gởi tình yêu thương đến muôn loài. Trước hết, đọc thầm câu: "Cầu mong cho tôi được hạnh phúc, bình an và khỏe mạnh". Sau đó lặp lại câu: "Cầu mong cho mọi người được hạnh phúc, bình an và khỏe mạnh". Hãy gởi tình yêu thương đến cho tất cả mọi người: Cha mẹ, bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm, ...

• Thiền Luân xa Tim (Heart Chakra Meditation): Xoa hai lòng bàn tay vào nhau để làm chúng ấm lên và tràn đầy sinh lực. Đặt lòng bàn tay phải ở giữa ngực và bàn tay trái ở phía trên bàn tay phải. Nhắm mắt lại và cảm nhận sự ấm áp và rạng rỡ, tràn đầy năng lượng giữa lồng ngực của bạn. Hãy cảm nhận (tưởng tượng) năng lượng này như nguồn ánh sáng màu xanh lục bảo, nó tỏa ra từ trung tâm của trái tim và truyền qua những phần còn lại của cơ thể bạn. Cảm nhận năng lượng này truyền ra cánh tay và bàn tay, và lưu chuyển trở lại trái tim. Duy trì hình ảnh này từ một đến năm phút.

Sau khi bạn cảm thấy hoàn toàn thấm đẫm năng lượng Luân xa Tim. Hãy nhẹ nhàng thả lòng bàn tay và hướng ra ngoài phía trước mặt với hai khuỷu tay co lại, hai vai thả lỏng và ngực mở rộng. Hãy cảm nhận hoặc hình dung năng lượng ánh sáng xanh yêu thương phát ra từ lòng bàn tay của bạn và tỏa ra bên ngoài. Bạn có thể hướng nguồn ánh sáng này đến những người thân yêu cụ thể trong cuộc sống của mình hoặc tất cả chúng sinh.

4. Điều Chỉnh Lối Sống Để Làm Giảm Rajas

Hãy sống chậm lại, hoạt động ít hơn và nghỉ ngơi hợp lý, chăm lo tốt cho giấc ngủ của bạn. Tránh những nơi đông đúc, náo nhiệt và kích thích - thay vào đó, hãy tìm đến với thiên nhiên hoặc những nơi yên tĩnh, thanh tịnh. Tránh tập luyện quá sức, làm việc quá sức. Hãy tình nguyện làm việc vài giờ một tuần tại các tổ chức phi lợi nhuận, và thực hành một vài hành động tử tế đơn giản dành cho tất cả mọi người mỗi ngày.

5. Thay Đổi Chế Độ Ăn Uống Để Giảm Rajas

Điều chỉnh chế độ ăn uống của bạn sẽ có tác dụng mạnh mẽ trong việc làm giảm và cân bằng tính chất (Guna) Rajas. Tránh ăn khi đang di chuyển và không ngấu nghiến thức ăn của bạn - thay vào đó hãy ngồi xuống để dùng bữa một cách chậm rãi, hãy dành vài phút trước bữa ăn để thực hành lòng biết ơn.

Theo Ayurveda, nên tránh những thực phẩm có vị cay, chua hoặc mặn. Hãy sử dụng những thực phẩm có vị đắng, ngọt và chát. Tránh thức ăn chiên hoặc nhiều dầu mỡ, thức ăn cay và thức ăn quá nóng. Giảm thiểu cá và trứng, ăn nhiều rau có màu xanh đậm như rau bina, cải xoăn, rau cải lông (arugula), cải thìa và rau diếp Romaine / xà lách Romaine. Nếu cảm thấy nóng đầu, hãy uống nước bạc hà, ăn dưa hấu, dưa chuột và rong biển để giải nhiệt. Tránh cà phê, sô cô la (caffeine) và đường trắng.

• Tham khảo thêm: Danh sách thực phẩm Sattva, Rajas và Tamas

Tác giả: Ashish Kumar - Giáo viên Yoga và Ayurveda | Dịch & Biên soạn: Thang Mlod | Ảnh minh họa từ Internet.